Çekişmeli boşanma davası, tarafların boşanma ve sonuçları konusunda anlaşmazlık yaşadığı durumlarda açılan bir dava türüdür. Nafaka, velayet, mal paylaşımı ve tazminat gibi konularda uzlaşma sağlanamaması halinde, mahkeme deliller, tanık beyanları ve hukuki incelemeler doğrultusunda karar verir. Türk Medeni Kanunu’na göre, çekişmeli boşanma davaları Aile Mahkemeleri tarafından yürütülmekte olup, sürecin uzunluğu mahkemenin iş yoğunluğuna, sunulan delillere ve itirazlara bağlı olarak değişebilir. Davanın hızlı ve etkili bir şekilde sonuçlanabilmesi için sürecin doğru yönetilmesi ve hukuki destek alınması büyük önem taşır.
Çekişmeli Boşanma Nedir?
Çekişmeli boşanma, tarafların boşanma ve hukuki sonuçları konusunda anlaşma sağlayamadıkları davaları ifade eder. Bu süreçte, mahkeme tarafların ileri sürdüğü boşanma sebeplerini ve delilleri değerlendirerek karar verir. Türk Medeni Kanunu’na göre, çekişmeli boşanma davası açmak için belirli hukuki sebeplere dayanmak gereklidir. Bu davalar genellikle mal paylaşımı, nafaka, velayet ve tazminat gibi konularda anlaşmazlık yaşandığında açılmaktadır.
Çekişmeli Boşanma ile Anlaşmalı Boşanma Arasındaki Farklar
- Süreç: Anlaşmalı boşanma davaları genellikle tek celsede sonuçlanırken, çekişmeli boşanmalar aylar hatta yıllar sürebilir.
- Kanıt Yükü: Çekişmeli boşanmada iddia sahibi tarafın boşanma sebebini kanıtlaması gerekmektedir.
- Mahkeme Süreci: Anlaşmalı boşanmalarda taraflar her konuda uzlaşmışken, çekişmeli boşanmalarda mahkeme hakimi karar verir.
- Stres ve Maliyet: Çekişmeli boşanmalar hem maddi hem de manevi açıdan daha zorlayıcıdır.
Çekişmeli Boşanmanın Avantajları ve Dezavantajları
Avantajları:
- Evlilik birliği gerçekten sona ermişse, hak kaybı yaşanmadan boşanma sağlanabilir.
- Kusur tespiti ile nafaka ve tazminat talep edilebilir.
- Çocukların velayeti konusunda mahkemenin kararı çocuğun yararını gözeterek alınır.
Dezavantajları:
- Uzun süren dava süreci nedeniyle taraflar ekonomik ve psikolojik olarak yıpranabilir.
- Yüksek avukat ve mahkeme masrafları oluşabilir.
- Dava sürecinde sunulan deliller ve tanık ifadeleri taraflar arasında gerginliği artırabilir.
Çekişmeli Boşanma Sebepleri
Çekişmeli boşanma davaları, belirli hukuki nedenlere dayanılarak açılmaktadır. Bu nedenler Türk Medeni Kanunu’nda özel ve genel boşanma sebepleri olarak ikiye ayrılır.
Zina (Aldatma) Nedeniyle Boşanma
Zina, eşlerden birinin sadakat yükümlülüğünü ihlal etmesi anlamına gelir ve boşanma sebepleri arasında en ağır kusur sayılmaktadır. Türk Medeni Kanunu’nun 161. maddesi gereğince, zina sebebiyle boşanma davası açılabilir. Ancak, zina sebebiyle boşanma davası açılacaksa olayın öğrenilmesinden itibaren 6 ay içinde dava açılması gerekmektedir. Aksi takdirde dava açma hakkı düşer.
Mahkemede fotoğraf, mesaj kayıtları, tanık beyanları gibi deliller sunulabilir. Zina nedeniyle boşanma davalarında kusurlu eş tazminat ve nafaka yükümlülüğü ile karşılaşabilir.
Hayata Kast, Kötü Muamele ve Onur Kırıcı Davranışlar
Eşlerden birinin diğerinin hayatına kast etmesi, ona kötü muamelede bulunması veya onur kırıcı davranışlarda bulunması, özel boşanma sebepleri arasında yer almaktadır. Bu tür durumlar ispatlandığında, mağdur eş tazminat talebinde bulunabilir ve nafaka hakkı kazanabilir.
Deliller arasında doktor raporları, darp raporları, tanık beyanları önemli yer tutar. Fiziksel ve psikolojik şiddet durumlarında mahkeme, velayet ve nafaka konularında mağdur eş lehine karar verebilir.
Terk Nedeniyle Boşanma
Terk, eşlerden birinin diğerini evlilik birliği sorumluluklarını yerine getirmeden bırakıp gitmesi veya eve dönmemesi anlamına gelir. Türk Medeni Kanunu’nun 164. maddesine göre, terk nedeniyle boşanma davası açabilmek için şu şartlar gereklidir:
- Eşin kesintisiz olarak en az 6 ay boyunca ortak konuta dönmemesi
- Terk eden eşe noter yoluyla ihtarname gönderilmiş olması
- Davacının terkte haklı olmaması
Terk nedeniyle boşanmada mahkeme, terk edilen eşin nafaka ve tazminat taleplerini değerlendirebilir.
Akıl Hastalığı Nedeniyle Boşanma
Eşlerden birinin evlilik birliğini sürdüremeyecek derecede akıl hastası olması ve bu hastalığın iyileşme ihtimali bulunmaması halinde çekişmeli boşanma davası açılabilir. Türk Medeni Kanunu’nun 165. maddesine göre, aşağıdaki şartlar sağlanmalıdır:
- Hastalığın evlilik öncesinde veya sonrasında gelişmiş olması fark etmez.
- Mahkeme tarafından resmi sağlık raporu alınmalıdır.
- Eşin evlilik birliğini sürdürmesi mümkün olmamalıdır.
Akıl hastalığı sebebiyle açılan boşanma davalarında genellikle hastalığı bulunan eşin nafaka hakkı korunur.
Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme
Eşlerden birinin küçük düşürücü suç işlemesi veya toplum ahlakına aykırı bir yaşam sürmesi, diğer eş için çekişmeli boşanma sebebi olabilir. Türk Medeni Kanunu’nun 163. maddesine göre şu şartlar aranır:
- Eşin suç işlemiş olması ve bunun mahkeme kararıyla kesinleşmiş olması
- Eşin ahlaka aykırı bir hayat tarzını sürekli hale getirmesi
- Mağdur eşin bu durum nedeniyle evlilik birliğinin devamını imkânsız bulması
Bu gibi durumlarda mahkeme, boşanmaya karar verebilir ve mağdur eşin lehine nafaka ve tazminat kararı alabilir.
Evlilik Birliğinin Temelden Sarsılması (Şiddetli Geçimsizlik)
Şiddetli geçimsizlik, genel boşanma sebepleri arasındadır ve en yaygın çekişmeli boşanma sebebidir. Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesine göre, evlilik birliği taraflar için çekilmez hale geldiyse boşanma davası açılabilir. Şiddetli geçimsizlik sebepleri şunlar olabilir:
- Sürekli kavga ve hakaretler
- Güvensizlik ve sadakatsizlik
- Ortak yaşamın sürdürülememesi
- Ekonomik sorunlar nedeniyle yaşanan anlaşmazlıklar
Bu tür davalarda tanık beyanları, mesaj kayıtları, psikolojik raporlar gibi deliller sunulabilir. Hakim, evliliğin sürdürülebilir olup olmadığını değerlendirerek karar verir.
Çekişmeli Boşanma Davasında Velayet ve Nafaka
Çocuk Velayeti Nasıl Belirlenir?
Çocuk velayeti, boşanma davasında çocuğun menfaatleri göz önünde bulundurularak belirlenir. Mahkeme, çocuğun yaşı, eğitim durumu, ebeveynlerin sosyal ve ekonomik şartları gibi unsurları değerlendirerek karar verir. Genellikle küçük yaştaki çocukların velayeti anneye verilir, ancak istisnai durumlarda babaya verilmesi de mümkündür.
Velayet kararında çocuğun psikolojik durumu ve ebeveynlerle olan bağı da dikkate alınır. Hakim, çocuğun daha iyi yetişebileceği ortamı sağlayan ebeveyne velayeti verebilir.
Geçici Velayet ve Tedbir Nafakası Süreci
Mahkeme, dava süresince çocuğun mağdur olmaması için geçici velayet kararı verebilir. Geçici velayet, dava sonuçlanana kadar çocuğun hangi ebeveynde kalacağını belirler. Bu karar, çocuğun güvenliği ve bakımı açısından büyük önem taşır.
Ayrıca, çocuğun giderlerini karşılamak amacıyla tedbir nafakası bağlanabilir. Tedbir nafakası, dava sürecinde çocuğun bakımını üstlenen ebeveyne ödenir ve mahkeme kararıyla belirlenir.
Çocukla Kişisel İlişki Kurulması Kararı
Velayeti almayan ebeveyn, çocukla düzenli olarak görüşme hakkına sahiptir. Mahkeme, çocuğun yaşı ve eğitim durumu gibi faktörleri değerlendirerek kişisel ilişki düzenlemesi yapar. Genellikle şu şekillerde karar alınır:
- Hafta sonları ve tatil günlerinde görüşme hakkı
- Özel günlerde (doğum günü, bayramlar) çocuğun ebeveyniyle vakit geçirmesi
- Gerektiğinde denetimli görüşme (şiddet veya istismar şüphesi varsa)
Bu karar, çocuğun duygusal ve psikolojik gelişimini desteklemek için alınır.
Nafaka Türleri (Tedbir, İştirak, Yoksulluk Nafakası)
Boşanma davası sonucunda mahkeme üç farklı nafaka türü belirleyebilir:
- Tedbir nafakası: Dava süresince çocuğun ve eşin geçimini sağlamak için verilir.
- İştirak nafakası: Çocuğun velayeti kendisine verilmeyen ebeveyn tarafından, çocuğun bakım giderleri için ödenir.
- Yoksulluk nafakası: Boşanma sonrası, ekonomik durumu kötüleşen eşe verilen maddi destek türüdür.
Mahkeme, nafakanın miktarını tarafların gelir durumuna göre belirler ve gerekli durumlarda artırılmasına karar verebilir.
Çekişmeli Boşanmada Mal Paylaşımı
Mal Rejimi Türleri ve Etkileri
Evlilikte edinilen malların nasıl paylaşılacağı mal rejimine bağlıdır. Türk Medeni Kanunu’na göre dört farklı mal rejimi bulunur:
- Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi: 2002 sonrası evliliklerde geçerli olan rejimdir. Evlilik süresince edinilen mallar eşit olarak paylaşılır.
- Mal Ayrılığı Rejimi: Eşler, evlilik boyunca edindikleri malları kendilerine ait tutar.
- Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi: Evlilikte kazanılan malların belirli şartlara göre paylaştırılmasını içerir.
- Mal Ortaklığı Rejimi: Tüm mallar, ortak mülkiyet olarak kabul edilir.
Mahkeme, tarafların evlilik süresince edindiği malları bu rejime göre değerlendirir ve paylaşım yapar.
Edinilmiş Malların Paylaşımı
Evlilik sürecinde edinilen mal varlıkları ortak mülk olarak kabul edilir ve mahkeme tarafından eşit şekilde paylaştırılır. Bu mallar şunları içerir:
- Gayrimenkuller (ev, arsa, iş yeri)
- Araçlar ve banka hesapları
- Sigorta birikimleri ve emeklilik hakları
Eğer eşlerden biri, evlilik süresince kazanılan malların kişisel olduğunu iddia ediyorsa, bunu kanıtlamakla yükümlüdür.
Ziynet Eşyaları ve Kişisel Malların Durumu
Ziynet eşyaları, genellikle kadına ait olarak kabul edilir ve kişisel mal sayılır. Mahkemede:
- Düğünde takılan altınlar ve ziynet eşyaları kadına aittir.
- Aile büyükleri tarafından hediye edilen takılar kişisel mal kabul edilir.
- Kişisel kullanım eşyaları (giysi, takı, kişisel bakım ürünleri) paylaşıma dahil edilmez.
Eğer taraflar arasında bu konuda anlaşmazlık yaşanırsa, tanık beyanları ve faturalar delil olarak kullanılabilir.
Mal Kaçırma Durumunda İzlenmesi Gereken Yollar
Boşanma sürecinde taraflardan biri mal kaçırmaya çalışırsa, diğer taraf mahkemeye başvurarak ihtiyati tedbir kararı aldırabilir. Mahkeme şu önlemleri alabilir:
- Banka hesaplarının bloke edilmesi
- Gayrimenkul satışlarının durdurulması
- Araç devir işlemlerinin engellenmesi
Eğer mal kaçırma kanıtlanırsa, mahkeme paylaşımı iptal ederek hakkaniyetli bir bölüşüm sağlar.
Çekişmeli Boşanma Davasında Tanık ve Delillerin Önemi
Hangi Deliller Mahkemede Geçerli Kabul Edilir?
Çekişmeli boşanma davalarında deliller büyük önem taşır. Mahkemede şu tür deliller geçerli kabul edilir:
- Mesaj kayıtları, e-postalar ve telefon görüşmeleri
- Tanık ifadeleri
- Fiziksel şiddet vakalarında doktor raporları ve darp raporları
Delillerin hukuka uygun şekilde toplanmış olması gerekir, aksi takdirde mahkeme tarafından kabul edilmez.
Tanıkların Etkisi ve Beyanlarının Değerlendirilmesi
Tanıklar, çekişmeli boşanma davalarında önemli bir rol oynar. Mahkeme, tanıkların olayı doğrudan görüp görmediğini ve beyanlarının güvenilir olup olmadığını değerlendirir.
Tanıkların beyanları, özellikle şiddet, aldatma ve kötü muamele gibi konularda mahkemenin kararını etkileyebilir.
Telefon Kayıtları, Mesajlar ve Dijital Delillerin Kullanımı
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte, mahkemelerde dijital deliller sıkça kullanılmaktadır. Bunlar arasında:
- WhatsApp ve SMS yazışmaları
- E-posta kayıtları
- Sosyal medya paylaşımları yer almaktadır.
Dijital delillerin hukuka uygun şekilde elde edilmesi gerekir. Özel hayatın gizliliğini ihlal eden deliller, mahkeme tarafından geçersiz sayılabilir.
Çekişmeli Boşanma Ne Kadar Sürer?
Dava Sürecini Etkileyen Faktörler
Çekişmeli boşanma davaları, çeşitli faktörlere bağlı olarak değişen sürelerde sonuçlanabilir. Dava sürecini etkileyen başlıca faktörler şunlardır:
- Mahkemenin iş yoğunluğu: Yoğun mahkemelerde dava süreleri uzayabilir.
- Delil ve tanık sayısı: Çok sayıda tanık ve delil sunulması süreci uzatabilir.
- Tarafların anlaşmazlık derecesi: Anlaşmazlık ne kadar büyükse, dava o kadar uzun sürebilir.
- İstinaf ve temyiz süreci: İlk derece mahkemesinin kararına itiraz edilmesi halinde süreç daha da uzayabilir.
Genellikle çekişmeli boşanma davaları 1 ila 3 yıl arasında tamamlanmaktadır.
İlk Derece Mahkemesi Süreci
Çekişmeli boşanma davası ilk derece mahkemesi olan Aile Mahkemesi’nde görülür. Bu süreç şu aşamalardan oluşur:
- Dava dilekçesinin verilmesi ve karşı tarafın yanıtı (2-4 hafta)
- Ön inceleme duruşması (2-3 ay içinde)
- Tanık dinleme ve delil değerlendirme aşaması (6 ay – 1 yıl sürebilir)
- Karar aşaması (Genellikle 1 yıl içinde sonuçlanır)
Eğer taraflar karar konusunda anlaşamazsa, dava istinaf ve temyiz aşamalarına taşınabilir.
İstinaf ve Temyiz Aşamalarında Süreç Nasıl İlerler?
Mahkemenin verdiği karardan memnun olmayan taraflar istinaf ve temyiz başvurusu yapabilir. Süreç şu şekilde ilerler:
- İstinaf aşaması: Bölge Adliye Mahkemesi tarafından incelenir. Bu süreç genellikle 6 ay ila 1 yıl sürer.
- Temyiz aşaması: Yargıtay’a taşınan dosyalar, yoğunluğa bağlı olarak 1-2 yıl içinde sonuçlanabilir.
İstinaf veya temyiz süreci, tarafların maddi ve manevi olarak daha fazla yıpranmasına neden olabilir. Bu nedenle, mümkünse uzlaşma yoluna gidilmesi önerilir.
Çekişmeli Boşanma Davası Sonrasında Haklar
Boşanma Kararına İtiraz Edilebilir mi?
Evet, taraflar ilk derece mahkemesinin kararına itiraz edebilir. Bunun için mahkeme kararının tebliğ edilmesinden itibaren 2 hafta içinde istinaf başvurusu yapılmalıdır. İstinaf aşamasında mahkeme, kararın hukuka uygun olup olmadığını denetler.
Eğer taraflardan biri, Yargıtay’a gitmek isterse, istinaf mahkemesinin kararını aldıktan sonra 30 gün içinde temyiz başvurusu yapabilir.
Mahkeme Kararının Kesinleşmesi
Boşanma kararı, tarafların istinaf veya temyize başvurmadığı durumda 2 hafta içinde kesinleşir. Kesinleşen karar, nüfus müdürlüğüne bildirilerek resmi olarak işlenir.
Eğer taraflardan biri istinafa giderse, kararın kesinleşmesi 6 ay ila 1 yıl sürebilir. Temyiz aşamasında ise bu süreç 1-2 yıl kadar uzayabilir.
Nafaka ve Tazminat Artışı İçin Dava Açılabilir mi?
Evet, boşanma sonrasında nafaka ve tazminat artışı için yeni dava açılabilir. Nafaka artırım davası, ekonomik koşullar değiştiğinde açılabilir. Mahkeme, tarafların mali durumunu inceleyerek yeni bir nafaka miktarı belirleyebilir.
Tazminat artışı ise genellikle ilk dava sırasında belirlenen miktarın yetersiz olduğu durumlarda açılır. Ancak, yeni bir tazminat davası açılabilmesi için ilk kararda hakkın saklı tutulmuş olması gerekir.
Çekişmeli Boşanma Davasında Sıkça Sorulan Sorular
Çekişmeli boşanma ne kadar sürer?
Çekişmeli boşanma davaları mahkemenin iş yüküne, delil ve tanık sayısına bağlı olarak 1 ila 3 yıl sürebilir. İstinaf ve temyiz aşamalarında bu süre uzayabilir.
Çekişmeli boşanma davası için hangi mahkemeye başvurulmalıdır?
Çekişmeli boşanma davaları, Aile Mahkemeleri’nde açılır. Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidir.
Çekişmeli boşanmada velayet nasıl belirlenir?
Mahkeme, çocuğun menfaatlerini gözeterek velayet kararını verir. Genellikle küçük çocukların velayeti anneye verilse de babanın da uygun şartları sağlaması durumunda velayet ona geçebilir.
Çekişmeli boşanmada hangi deliller kabul edilir?
Mahkemede tanık beyanları, mesaj ve telefon kayıtları, güvenlik kamerası görüntüleri, darp raporları ve diğer yazılı belgeler delil olarak kullanılabilir.
Çekişmeli boşanma sonrasında mal paylaşımı nasıl yapılır?
Mal paylaşımı, Türk Medeni Kanunu’ndaki mal rejimi kurallarına göre yapılır. Evlilik içinde edinilen mallar eşit şekilde paylaşılırken, kişisel mallar paylaşıma dahil edilmez.
Çekişmeli boşanma kararı kesinleşmeden evlenilebilir mi?
Hayır, çekişmeli boşanma davası kesinleşmeden taraflar yeni bir evlilik yapamaz. Kararın nüfus kayıtlarına işlenmesi gereklidir.
Çekişmeli boşanmada nafaka bağlanır mı?
Mahkeme, eşin ekonomik durumuna göre yoksulluk ve iştirak nafakasına hükmedebilir. Nafaka miktarı tarafların gelir durumuna ve ihtiyaçlarına göre belirlenir.
Çekişmeli boşanma sonrası tazminat talep edilebilir mi?
Evet, mahkeme kusurlu olan tarafa maddi ve manevi tazminat ödemesi yükleyebilir. Tazminat miktarı, tarafların maddi zararlarına ve uğradıkları manevi zarara göre belirlenir.